Stendhal tên thật là Marie-Henri Beyle, sinh năm 1783 và mất năm 1842. Ông là người mở đầu cho trào lưu chủ nghĩa hiện thực phê phán trong văn học nước Pháp. Sự xuất hiện của trào lưu văn học đó gắn liền với những cuộc đấu tranh xã hội sôi sục và liên tiếp diễn ra ở nước Pháp trong hơn nửa thế kỷ, từ 1789 đến 1848, nghĩa là hầu suốt cuộc đời Stendhal.

Stendhal bắt đầu sự nghiệp văn học bằng việc sáng tác những tiểu luận nghiên cứu về nghệ thuật Ý: Đời sống của Haydn, Mozart và Métastase (Vies de Haydn, de Mozart et de Métastase, 1814) , Lịch sử hội họa Ý (L’Histoire de la peinture en Italie, 1817) , Rome, Naples và Florence (Rome, Naples et Florence, 1817). Năm 1822, ông viết thiên khảo luận tâm lý Về tình yêu (De Amour) tỏ rõ khuynh hướng phân tích tâm lý của ông. Khoảng 1823 - 1825, trong không khí sôi nổi đấu tranh chống chủ nghĩa cổ điển mới, ông viết thiên luận chiến Racine và Shakespeare, như một bản tuyên ngôn của trường phái lãng mạn nhưng sự thật đã đặt cơ sở đầu tiên cho mỹ học hiện thực chủ nghĩa của ông cùng những sách khác viết về nghệ thuật như Đời sống Rossini (Vie de Rossini, 1824), Dạo chơi ở Rôme (Promenades dans Rôme, 1829). Những tác phẩm trên đây chỉ như là sự chuẩn bị cho công cuộc hoạt động văn học quan trọng hơn của Stendhal.

Để viết tiểu thuyết Đỏ và Đen, Stendhal đã mượn chuyện của một vụ án có thực đăng trên mục thời sự một tập san tòa án năm 1827. Một thanh niên là Antoine Berthet, con một người thợ thủ công, sau khi học ở một chủng viện, vào làm gia sư ở một gia đình và được bà chủ nhà yêu dấu, ít lâu sau vì ghen tuông anh giết bà ta và bị kết án tử hình. Về mặt sự kiện, vụ Berthet được kể lại khá đúng trong cuốn tiểu thuyết của Stendhal, nhưng đó chỉ là bề ngoài. Sự thật, nhà văn đã xây dựng tác phẩm của mình bằng vô số tài liệu rút ra từ những kinh nghiệm sống phong phú của bản thân tác giả, từ những quan sát tỉ mỉ đời sống xã hội của ông trong bao nhiêu năm, và ông đem lại cho câu chuyện riêng ngẫu nhiên đó một ý nghĩa điển hình rộng rãi.

Nhưng tại sao Stendhal lại đặt cho cuốn tiểu thuyết cái tên Đỏ và Đen? Nhà văn không để lại một lời giải thích nào cho nên các nhà nghiên cứu và phê bình đã tranh luận nhiều và hiểu rất khác nhau, thậm chí có người giải thích một cách khá tùy tiện. Chẳng hạn người ta cho rằng đây là câu chuyện đánh bạc, quay số, lấy may rủi quyết định, số phận thành hay bại! Nhiều người hiểu màu “đỏ” là màu của quân sự mà màu “đen” là màu của nhà thơ, chỉ ra hai cái chí hướng của nhân vật Julien Sorel. Gần đây các nhà nghiên cứu Xô Viết đưa ra một quan điểm có thể tin cậy được vì nó dựa vào nội dung tư tưởng của tác phẩm để giải thích, nêu lên mối tương phản giữa tinh thần cách mạng, tính cách anh hùng, tình cảm mãnh liệt tượng trưng bằng màu đỏ, với những thế lực phản động, đồi bại, đen tối của giai cấp quý tộc, nhà thơ và giai cấp tư sản thắng thế dưới thời Trùng hưng...