Được viết một cách hấp dẫn và thông minh, quyển sách Tại sao các quốc gia thất bại giúp giải đáp câu hỏi từng gây bối rối cho các chuyên gia qua nhiều thế kỷ: Tại sao một số nước giàu còn nhiều nước khác lại nghèo, bị chia rẽ giữa phồn vinh và nghèo khó, mạnh khỏe và bệnh tật, no đủ và đói kém?

Phải chăng lý do nằm ở văn hóa, thời tiết hay các yếu tố địa lý? Hay là do tình trạng thiếu hiểu biết về những chính sách đúng đắn?

Câu trả lời đơn giản là “không”. Không nhân tố nào trong số này có tính quyết định hay định mệnh. Bởi vì nếu thế, làm sao ta giải thích được lý do khiến Botswana trở thành một trong những nước tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong khi những quốc gia châu Phi khác như Zimbabwe, Congo và Sierra Leone chìm đắm trong đói nghèo và bạo loạn?

Daron Acemoğlu và James Robinson chứng minh một cách dứt khoát rằng chính những thể chế kinh tế và chính trị do con người tạo ra là nguyên nhân căn bản của sự thành công (hay không thành công) về kinh tế. Chỉ cần đơn cử một trong những ví dụ thú vị: đất nước Triều Tiên có thành phần dân tộc đồng nhất rõ rệt, thế mà dân chúng Bắc Triều Tiên thuộc nhóm nghèo nhất thế giới trong khi những người anh em Nam Triều Tiên của họ lại nằm trong số những người giàu nhất. Miền nam đã hun đúc nên một xã hội tạo ra được các động cơ khuyến khích, ban thưởng cho sự đổi mới sáng tạo, và cho phép mọi người tham gia vào các cơ hội kinh tế. Thành công kinh tế này được duy trì nhờ chính phủ trở nên có trách nhiệm giải trình và đáp ứng nhanh chóng trước đại đa số quần chúng. Đáng buồn thay, người dân miền bắc phải chịu đựng hàng thập niên đói nghèo, đàn áp chính trị, và những thể chế kinh tế vô cùng khác biệt. Sự khác biệt giữa hai miền nam bắc là do hệ thống chính trị đã tạo ra các quỹ đạo thể chế hoàn toàn khác nhau...