Đời nhẹ khôn kham (nguyên bản tiếng Séc: Nesnesitelná lehkost bytí) là tiểu thuyết của nhà văn Milan Kundera viết năm 1982 và xuất bản lần đầu tiên năm 1984 tại Pháp. Bản tiếng Việt của Trịnh Y Thư (dịch từ bản tiếng Anh The Unbearable Lightness of Being của Michael Henry Heim) xuất bản năm 2002 tại Hoa Kì.

Năm 1982, khi vừa ra đời, Đời nhẹ khôn kham bị cấm tại Czech. Tác giả cuốn sách bị tuần báo Tyden gọi là “kẻ phản loạn không thể dung thứ”. Hiện tại ông chỉ viết bằng tiếng Pháp và tự dịch các tác phẩm của mình sang tiếng Czech một cách nhỏ giọt.

Đến nay Đời nhẹ khôn kham mới là cuốn tiểu thuyết thứ 4 của Kundera được xuất bản tại Czech, sau The Joke (Trò cười), The Farewell Waltz (Điệu valse vĩnh biệt) và Immortality (Sự bất tử).

Và phải sau gần 200 trang, chúng ta mới biết, thế nào là đời nhẹ khôn kham, khi Kundera nói về bi kịch của Sabina, khi cô bỏ người đàn ông ra đi. Kundera cho rằng “khi cần diễn tả một cảnh huống bi thiết trong cuộc sống, chúng ta thường hay vay mượn ẩn dụ cái gì nặng nề. Chúng ta bảo cái gì đó trở thành một gánh nặng to lớn nhận chìm chúng ta. Chúng ta hoặc gánh vác gánh nặng đó lên vai hoặc thất bại và ngã quỵ theo nó, chúng ta vùng vẫy chống trả, có thể thắng nhưng cũng có thể thua”.

Vậy nhưng, bi kịch của Sabina không đến từ những điều nặng nề mà là, “những điều vô trọng lượng, những điều nhẹ như tơ. Rơi xuống đời cô không phải một gánh nặng mà là cái nhẹ khôn kham của nhân sinh”...